Op de markt is je gulden een daalder waard

Met respect, vee verzamelen en handelen op de veemarkt.

Een van de plaatsen waar vee, zoals koeien, kalveren en schapen, verzameld wordt, is de veemarkt. De uitdrukking ‘Op de markt is je gulden een daalder waard’ komt uit een tijd waarin markten vaak lagere prijzen hanteerden dan reguliere winkels. De markt, waar goederen zoals groente, fruit en vee direct van de boer werden verkocht, kende minder tussenschakels, zoals een tussenpersoon of groothandel, wat resulteerde in scherpere prijzen.

In bijna elk dorp of stadscentrum in Nederland was er vroeger wekelijks wel een (vee)markt. Straatnamen zoals de Veemarkt of Koemarkt herinneren ons hier nog aan. Door dorps- en stadsuitbreiding, strengere regelgeving en de opkomst van directe handel tussen boeren, handelaren en slachterijen, zijn veel veemarkten gesloten.

Minder veemarkten als verzamelplaats

Momenteel bestaan er nog enkele markten waar vee wordt verhandeld. In Purmerend, Bunnik, Woerden en Leeuwarden is er wekelijks, of vaker, aanvoer van koeien, kalveren, schapen en geiten mogelijk. Deze markten bevinden zich niet meer in het centrum van de stad, maar op professionele locaties, gerund door vakmensen en onder toezicht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA).

Veemarkt Bunnik

Bijna elk schaap gaat via een verzamelplaats naar een nieuwe eigenaar. Steeds vaker is dat een particuliere verzamelplaats van een veehandelaar. Maar er zijn ook nog enkele openbare, onafhankelijke veemarkten. Bunnik is er een van.

Op de veemarkt in Bunnik worden op donderdag schapen en geiten verzameld. Wekelijks worden er gemiddeld 2.500 schapen verhandeld. Ongeveer 50 handelaren komen wekelijks naar de markt om de dieren aan te bieden aan een tiental kopers. Het grootste deel van de dieren, ongeveer 90%, gaat richting slachthuis.

De handelaar haalt de dieren bij de boer op, zowel ooien, rammen als lammeren. Op de markt worden deze dieren gesorteerd op soort, kwaliteit en gewicht en aangeboden aan de koper waar het dier het best tot zijn recht komt. Op deze manier krijgt de veehouder een optimale prijs voor elke diersoort. Via de veemarkt hoeft de handelaar de dieren slechts één keer op te halen bij de boer, en de kopers kunnen per diersoort van verschillende veehouders grotere aantallen tegelijk inkopen.

De veemarkt in Bunnik wordt gerund door de familie Kassing, die al zo’n honderd jaar actief is in de veehandel en het veetransport. Marco Kassing exploiteert de veemarkt en zorgt ervoor dat alle faciliteiten op de dag zelf in orde zijn. Dat betekent niet alleen controle op het welzijn en de gezondheid van de dieren, maar ook dat de I&R-meldingen (Identificatie & Registratie) worden gedaan. Ook regelt Kassing het transport en de benodigde vergunningen voor de veemarkt.

“Voor een efficiënte handel is het wel van belang dat er voldoende aanbod is”, aldus Kassing, die in 2023 is gestopt met het verhandelen van koeien op de veemarkt. Voor schapen, met meerdere diercategorieën, is een veemarkt belangrijker. Hoewel blauwtong momenteel nog steeds een enorme impact heeft op de schapensector en de aanvoer naar de veemarkt. Alleen dieren die gezond zijn, gaan mee op de vrachtwagen. Chauffeurs van veetransport hebben ook de taak om te beoordelen of de dieren transportwaardig zijn. Door regelgeving, verschillende inschattingen van NVWA-dierenartsen en hoge boetes is dit momenteel een van de grote uitdagingen voor het werkplezier van de vakmensen op de vrachtwagen.

Veemarkt Woerden

Sinds maart 2023 houdt de familie Van Dommelen wekelijks een veemarkt voor koeien op hun eigen bedrijfslocatie in Woerden. Toen de veemarkt in Bunnik stopte met het verhandelen van koeien en alleen verderging met schapen, nam Van Dommelen de veemarkt voor koeien over.

Van Dommelen laat weten dat er nog voldoende animo is voor de veemarkt. Ondanks alle regelgeving is de aanvoer stabiel en worden er wekelijks ongeveer 60 tot 90 runderen aangevoerd. Ongeveer 25 handelaren en inkopers, van jong tot oud, komen wekelijks handel drijven. De oudste handelaar is zelfs 90 jaar oud. Na de handel is er voor iedereen tijd voor een kopje koffie met een broodje in het marktcafé, dat speciaal voor de veemarkt op het bedrijf is gerealiseerd.

“De veemarkt is nostalgie en vakmanschap, maar ook een mooie aanvulling op ons bedrijf”, aldus Henk van Dommelen, die al 56 jaar in het vak zit. Ondertussen zijn er twee enthousiaste opvolgers, Henk en Charlotte, die samen met vader Henk de veemarkt, het transportbedrijf en de exportstal runnen.

Veemarkt Purmerend

De veemarkt in Purmerend is twee dagen per week geopend. Op dinsdag worden kalveren verhandeld, op woensdag is het de beurt aan schapen en lammeren. Jaarlijks worden er zo’n 29.000 kalveren aangeboden en verkocht op de veemarkt. Voor schapen en lammeren ligt het jaarlijkse aantal normaal op zo’n 20.000. Door de ziekte blauwtong zal dat aantal dit jaar echter lager uitvallen. Veemarkten zoals die in Purmerend zijn belangrijk voor de prijsvorming en onafhankelijkheid.

Veemarkt Leeuwarden

De veemarkt in Leeuwarden is in 2022 opnieuw opgestart op een nieuwe locatie: het bedrijventerrein De Hemrik. De veemarkt op dit ruime bedrijventerrein biedt uitgebreide los-, laad-, reinigings- en stalfaciliteiten, waar op een respectvolle manier koeien, kalveren en schapen worden verhandeld. De rust en ruimte van deze locatie hebben niet alleen een positief effect op het welzijn van de dieren, maar ook op het werkplezier van de handelaren.

Afbeelding 1: I&R registratie van schapen op de markt in Purmerend
Afbeelding 3: In Doetinchem is de veemarkt nu een parkeerplaats. Veel veemarkten in het centrum van het dorp of stad zijn gestopt.